Er is wel degelijk een verschil tussen feitelijk en wettelijk samenwonen. Wanneer één van de partners sterft zal de verdeling van de erfenis dan ook anders verlopen. We gaan eerst even de verschillen overlopen tussen deze twee vormen van samenwonen. Daarna bekijken we de verdeling van de nalatenschap.
Wat is Wettelijk samenwonen
Wettelijk samenwonen kan in principe met iedereen. Zo kunnen koppels wettelijk samenwonen, maar ook familieleden, vrienden, … Het enige wat men hoeft te doen is een verklaring van wettelijke samenwoning afleggen in het stadhuis. Dat is dan bij de ambtenaar van burgerlijke stand. Je kunt slechts met één persoon wettelijk samenwonen. Ook mag je niet gehuwd zijn of reeds wettelijk samenwonen met een andere partner.
Wat is Feitelijk samenwonen
Feitelijk samenwonen is hetzelfde als wonen onder één dak. Je bent op dezelfde plaats gedomicilieerd en dat wordt automatisch gezien als feitelijk samenwonen. Helaas betekent dit ook dat er geen enkel vangnet aanwezig is, indien de partner mocht komen te overlijden. Wanneer de woning eigendom is van de overleden partner, dan gaat zowel de blote eigendom als het vruchtgebruik naar de nalatenschap van de overledene, meestal de kinderen. Tenzij er natuurlijk zelf de nodige stappen gezet worden richting notaris om via een testament de andere partner als begunstigde aan te duiden.
Wat gebeurt er bij overlijden?
Wettelijk samenwonenden beschikken over een beperkt wettelijk erfrecht. Dat betekent dat zij altijd het vruchtgebruik ontvangen van de gezinswoning, alsook het vruchtgebruik over de inboedel. Ongeacht of de kinderen de blote eigendom erven. De langstlevende partner kan tot aan zijn of haar overlijden in de woning blijven wonen. Het is ook mogelijk om de woning te verhuren. De woning kan echter niet verkocht worden. Deze regeling geldt ook enkel en alleen op de gezinswoning, mocht er een tweede woning in de nalatenschap aanwezig zijn, dan gaat die integraal naar de erfgenamen. De erfgenamen kunnen de gezinswoning ook niet verkopen zonder de toestemming van de langstlevende partner. Wettelijk samenwonenden hebben een beperkt wettelijk erfrecht, dat betekent dat zij enkel het vruchtgebruik over de gezinswoning erven, alsook de inboedel. Bij gehuwden erft de langslevende partner het vruchtgebruik over de gehele nalatenschap.
Indien men toch verder wilt gaan dan louter het vruchtgebruik op de gezinswoning en inboedel bij overlijden, dan kan men een beroep doen op andere oplossingen
- Levensverzekering
- Schenking
- Testament
- Beding van aanwas
- Huwelijk
Bij feitelijk samenwonen is er geen regeling betreft de bescherming van de gezinswoning. Er is dus geen wettelijk erfrecht. Zonder tussenkomst van de partner erft de langstlevende partner eigenlijk niks. Als je jouw partner dan toch bijvoorbeeld het vruchtgebruik op de woning wenst na te laten na overlijden, dan dien je dit in het testement te vermelden. Daarvoor moet men dus eerst langsgaan bij de notaris.
Erfbelasting
Wanneer het gaat over erfbelasting worden feitelijk samenwonden en wettelijk samenwonden wel grotendeels gelijkgesteld. Zowel echtgenoten, wettelijk samenwonenden en feitelijk samenwonenden (bij minstens één jaar feitelijk samenwonen) genieten van dezelfde tarieven inzake erfbelasting, dit zijn 3%, 9% en 27%. Ook hoeft er geen erfbelasting betaald te worden op wat je verkrijgt in de gezinswoning bij wettelijk en feitelijk samenwonen (bij minstens 3 jaar feitelijk samenwonen).
In Brussel en Wallonië gelden andere regels en tarieven. Zo worden feitelijk samenwonden in Brussel en Wallonië niet vrijgesteld van de erfbelasting op de gezinswoning. Wettelijk samenwonden en gehuwden genieten die vrijstelling wel.
Hoe kan je bij feitelijk en wettelijk samenwonen toch erven als langstlevende partner?
Om toch recht te hebben op het vruchtgebruik bij feitelijk samenwonen of om een groter deel van de nalatenschap
- Levensverzekering als begunstigde
- Beding van aanwas
- Erfenis bij notaris
- Huwelijk
- Schenking
In het kort samengevat
Wettelijk samenwonen biedt voordelen voor de langstlevende partner inzake vruchtgebruik op de gezinswoning. Feitelijk samenwonenden genieten dit voordeel niet. De langstlevende partner zal bij wettelijk samenwonen steeds het vruchtgebruik over de woning en de inboedel erven. De woning kan niet zonder toestemming verkocht worden door de wettelijke erfgenamen (kinderen). De langstlevende partner kan de woning zelfs verhuren en de inkomsten ervan ontvangen. Feitelijk samenwonden en wettelijk samenwonenden worden wel grotendeels gelijkgesteld wat de erfbelasting betreft. Wanneer de partners minstens één jaar lang feitelijk samenwonen komen ze in dezelfde tarievenschijf terecht als de wettelijk samenwonden en de echtgenoten. Bij minstens drie jaar feitelijk samenwonen worden ze net als de echtgenoten en de wettelijk samenwonende partner vrijgesteld van de erfbelasting op de gezinswoning.